Program wybiórczości dla przedszkolaków to specjalistyczny program skierowany do dzieci, które mają trudności związane z jedzeniem, awersjami smakowymi, problemami z konsystencją czy teksturą pokarmów, a także różnymi zaburzeniami sensorycznymi wpływającymi na spożywanie posiłków.
Program wybiórczości to proces terapeutyczny, który pomaga dziecku rozwijać pozytywne nawyki żywieniowe oraz zmniejszać lęk i dyskomfort związany z jedzeniem. W przypadku przedszkolaków, terapia ma formę zabawy i delikatnych ćwiczeń, które pomagają w stopniowym wprowadzaniu nowych smaków, konsystencji i zapachów. Celem jest stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym dziecko czuje się komfortowo, by próbować nowych rzeczy.
Program wybiórczości jest przeznaczona dla dzieci, które:
Mają silną wybiórczość pokarmową (np. jedzą bardzo ograniczoną ilość pokarmów).
Wykazują awersję do niektórych konsystencji, smaków, zapachów.
Mają problemy sensoryczne związane z jedzeniem (np. odczuwają zbyt intensywnie bodźce dotykowe, smakowe).
Zmagają się z trudnościami w gryzieniu, żuciu lub połykaniu pokarmów.
Doświadczają stresu lub lęku związanego z jedzeniem.
Mają problemy związane z odżywianiem wynikające z wcześniejszych doświadczeń zdrowotnych, np. wcześniactwo, refluks, choroby przewlekłe.
Rozszerzenie repertuaru pokarmowego: Stopniowe wprowadzanie nowych produktów do diety, począwszy od tych mniej zagrażających, aż po bardziej skomplikowane pokarmy.
Redukcja lęku przed jedzeniem: Zmniejszanie stresu i napięcia związanego z nowymi potrawami, budowanie pozytywnych skojarzeń z jedzeniem.
Praca nad konsystencją i teksturą: Pomoc dzieciom, które mają trudności z przyjmowaniem różnych konsystencji pokarmów – np. zbyt twarde, miękkie, kleiste.
Poprawa mechaniki jedzenia: Usprawnienie motoryki oralnej (gryzienie, żucie, połykanie), która może być zaburzona i utrudniać spożywanie posiłków.
Budowanie zdrowych nawyków żywieniowych: Uczestnictwo w jedzeniu jako przyjemnym i naturalnym procesie, bez presji i napięcia.
Program opiera się na współpracy między terapeutą a dzieckiem oraz rodzicami. Oto, jak może wyglądać taki proces:
Na początku przeprowadza się szczegółową diagnozę, która obejmuje:
Wywiad z rodzicami na temat historii żywienia dziecka.
Obserwację zachowań dziecka podczas jedzenia.
Ocenę zdolności motorycznych (gryzienie, żucie, połykanie).
Ocenę sensoryczną, która pozwala określić reakcje dziecka na różne bodźce związane z jedzeniem.
Każde dziecko ma indywidualne potrzeby, dlatego program wybiórczości jest dostosowywany do jego specyficznych trudności i preferencji sensorycznych. Plan terapii obejmuje:
Stopniowe wprowadzanie nowych smaków, konsystencji i zapachów.
Ćwiczenia motoryki oralnej (np. żucie gumy do żucia, picie przez rurkę).
Gry i zabawy związane z jedzeniem, które mają na celu oswojenie dziecka z nowymi produktami w przyjemny sposób.
Zabawy sensoryczne: Podczas sesji dzieci są zachęcane do zabawy z jedzeniem – dotykanie, wąchanie, rozmawianie o jedzeniu, a czasami nawet malowanie palcami przy użyciu żywności, aby oswajać się z nowymi bodźcami.
Eksperymentowanie z jedzeniem: Terapeuta pracuje nad wprowadzeniem nowych potraw przez stopniowe eksponowanie dziecka na różne konsystencje, smaki i kolory. Początkowo dziecko może np. tylko dotknąć nowego produktu, później go wąchać, a na końcu próbować.
Modelowanie pozytywnych zachowań: Dzieci uczą się przez obserwację. Terapeuta i inne dzieci (jeśli terapia odbywa się w grupie) jedzą różne produkty, pokazując, że próbowanie nowości jest bezpieczne i przyjemne.
Rodzice odgrywają kluczową rolę w programie wybiórczości. Podczas sesji terapeuta uczy ich, jak reagować na zachowania dziecka związane z jedzeniem i jak wprowadzać nowe produkty do diety w domu, bez presji i negatywnych emocji.
Regularne spotkania i konsultacje pozwalają na omówienie postępów dziecka oraz dostosowanie strategii wprowadzania nowych pokarmów.
Ważnym elementem programu jest wzmacnianie pozytywnych zachowań i motywowanie dziecka do próbowania nowych rzeczy. Często stosuje się techniki nagradzania, np. za odwagę w spróbowaniu nowego jedzenia dzieci mogą otrzymywać naklejki, pochwały lub inne formy wzmocnienia.
Terapia grupowa: Zajęcia grupowe mogą pomóc dzieciom czuć się bardziej komfortowo podczas jedzenia w towarzystwie rówieśników. W grupie dzieci często łatwiej zachęcić się wzajemnie do próbowania nowych rzeczy.
Gry i zabawy związane z jedzeniem: Różne gry grupowe, np. „jedzeniowe bingo” (gdzie dzieci próbują określonych produktów) lub „gotowanie na niby”, gdzie dzieci mają okazję eksperymentować z nowymi składnikami.
Zwiększenie różnorodności pokarmów w diecie: Dzieci zaczynają próbować więcej produktów, co z czasem prowadzi do wprowadzenia nowych potraw do codziennego menu.
Poprawa relacji z jedzeniem: Dzieci uczą się, że jedzenie może być przyjemne i bezpieczne, co redukuje stres związany z posiłkami.
Lepsze umiejętności motoryczne: Praca nad gryzieniem, żuciem i połykaniem poprawia zdolności motoryczne związane z jedzeniem.
Rozwój sensoryczny: Dzieci uczą się radzić sobie z nadmiarem lub brakiem bodźców sensorycznych związanych z jedzeniem, co poprawia ich zdolność do akceptowania nowych pokarmów.
Zwiększona samoakceptacja i pewność siebie: Dzieci, które były niechętne do próbowania nowych rzeczy, stają się bardziej otwarte na eksperymentowanie, co buduje ich pewność siebie i poczucie sprawczości.
Program wybiórczości to proces, który wymaga cierpliwości i stopniowego podejścia. Ważne jest stworzenie bezpiecznego, zabawowego środowiska, w którym dziecko czuje się komfortowo i jest gotowe na odkrywanie nowych smaków. Program opiera się na współpracy między dzieckiem, terapeutą i rodzicami, a jej celem jest nie tylko rozszerzenie diety, ale także budowanie pozytywnej relacji z jedzeniem, która przyniesie korzyści na całe życie.
